In collaboration with Merel Noorlander, Olivia Reschofsky, Alice Pons rethinking together the concept of human services. Following the codes of the redlight, they play with the symbols and expectations of this particular exchange between a worker and it's client. Seducers as much as business ladies, one enters their world as soon as he/she steps in their small rooms. The human body is seen as working organs or intimate machinery: a mechanism of experience to share in a 5mn shot.
More shows: 8, 15 and 24 January
Opening
Mooie video van de opening door Judith Siemons
Performance 'Lady-in-waiting'
Alice Pons en Olivia Reschofsky - Bluegorilla project
Naast de installatie ben ik een samenwerking aan gegaan met performers Alice Pons en Olivia Reschofsky. Beiden meester in het uitdiepen en afpellen van lagen in het menselijk vermogen en verhoudingen tot elkaar. Samen hebben we de afgelopen weken gebrainstormd, gelezen, de voyeur uitgehangen en zijn we in gesprek gegaan met (ex)sekswerkers. Dit met als streven als maker een visie te geven van binnen uit en en het stigma dat er op prostitutie heerst te omzeilen.
http://oliviareschofsky.wordpress.com
http://www.alicepons.com
Pop-up techniek
Lungs with faces by Merel Noorlander
Precies een jaar geleden reisde ik af naar Parijs om een Laboratory 'Video, performance and Objects' te volgen bij Compagny P. Genty. Mijn onderzoeksplan; een satirische vertaling van de wendingen in de (Franse) romantiek en clichés van de liefde, die ik in eerder werk (stop-motion animatie Il n'est point de Bonheur sans toi, sans ton Amour) onderzocht. Dit alles vormgegeven in oude technieken van stop-motion animatie en pop-up met de futures van een pop-up boek; elementen zoals tunnels, kleppen, pop-outs, pull-downs etc.
De pop-up techniek als een discipline die een soort van cultureel bewustzijn stimuleert en reflecteert. Het ultieme medium om te combineren, lagen aan te brengen en te accumuleren. Waarbij het de kunst is om een balans te vinden tussen vorm en beweging met een minimum aan manipulatie en een maximaal effect. Pure magie, die hem zit in zijn ontvouwing en daarbij het blootgeven van het onderwerp. Niet als statische houding, maar met een fragiele bewogenheid. Het onderwerp gaat leven, ademenen, krijgt charme toebedeelt vol verassende transformaties.
Deze zichtbare verschuiving van de tweede naar de derde dimensie geeft mij als maker de vrijheid in de ene hand een ogenschijnlijke statische installatie te ontwerpen die het publiek op het verkeerde been zet en gestaag een nieuwe laag ontvouwd, in het andere hand geeft het je de vrijheid om je werk steeds weer te transformeren naar je eigen behoeftes per locatie, thema en performance.
Nu een jaar later waarbij deze nieuwe techniek vooral uitgediept werd –afgelopen zomer– bij een masterclass door Damien Schoevaert-Brossault probeer ik het thema Nostalgie en Prostitutie tijdens mijn residency te MILK Studios te transformeren tot een installatie dat schijnbaar statisch van karakter lijkt, ondertussen de kijker bij zijn lurven grijpt. Een thema dat –bij drie weken onderzoek– vol herhaling, mechaniek, transformatie, charme en (fragiele) bewogenheid lijkt te zitten.
Nostalgie en prostitutie
Henri de Toulouse-Lautrec
“He is like the painter in Zola’s novel, L’Oeuvre, who cannot stop painting his wife’s dead face because he is fascinated by the way the colour of her skin is changing. How you react to what Degas shows you is none of the artist’s concern. There can be as little doubt that Degas used prostitutes as that he used laundresses and ironing ladies. He was aware of women as independent beings, and had more respect for women artists – for Cassatt, Morisot, and Valadon, for example – than any of his contemporaries, but they were not his subject. His subject, when it is not horses, is the interaction of gentlemen and labouring women, whether dancers, prostitutes or laundresses.”
Germaine Greer, The Guardian, London, January 12, 2009
Niet alleen Degas, maar ook Picasso, Lautrec, Klimt, Rodin als ook Monet waren vervend voorstander van de prostituee als (lijdend) onderwerp. Menigmaal voorgesteld als een gezellig onbezorgde vrouw die er schijnbaar veel plezier in heeft haar werk te vervullen als seks godin. Geen slachtoffer, maar een onafhankelijke vrouw.
Heden ten dage lijkt het omgekeerde in beeld gebracht, in de hegemonie word er nu over prostitutie gepraat als de pisang, ontkent en miskent, in een hoek geduwd die de kans op een zelfstandige zonder slachtofferschap verkleint. De eigen taal word ontnomen en komt in een marge gebied die abnormaal is. Haar beroep word ontkent. De vrouwen van Klimt of Picasso schijnen vreemd genoeg alleen nog plaats te krijgen op het terrein van de nostalgie, het verleden of in de fantasie.
Op deze terreinen van de nostalgie, alsmede het terrein van het collectief geheugen zou ik graag mijn werk tijdens het verblijf bij MILK willen baseren en onderzoeken. Hierbij tracht ik de huidige beeldvorming om te draaien, de prostituee niet als slachtoffer gedefinieerd, geen vals medeleven, maar als sterke en onafhankelijke vrouw met een beroep. Maxi Linder (koningin van Paramaribo) Blaka Lola en Mata Hari zijn hier voorbeelden van.
Het medium wat ik hiervoor wil gebruiken is Stop-motion Animatie, mede omdat dit een uitstekend middel is om de nostalgie en fantasie vorm te geven. Daarnaast wil ik graag de grenzen van pop-up in combinatie met animatie onderzoeken. Dit naar aanleiding van mijn eerder gevolgde Laboratory 'Object, video and Pop-Up' in Parijs bij Compagny Philippe Genty en de aankomende workshop 'Pop-Up' bij Damien Schoevaert-Brossault in Cannes (Fr).
"Damien Schoevaert Brossault vind uit en produceert delicate kleine theatrale machines. Ze zijn geanimeerd en ademen een zekere naïviteit (als men zou zeggen van een schilderij), nauwkeurigheid (als fragiele muziek) en intelligentie (alles krijgt stil aan de juiste plaats, en schakelt in een wereld van de architectuur die Damien Schoevaert heet)" Pierre Blaise | acteur (FR)
“Philippe Genty's career is full of memories, travel journals, work notes, theoretical hypotheses, and dreams, combined in theatre of nearly fifty years of creation, raises the curtain on this great artist, who has never stopped metamorphosing” www.philippegenty.com
Magdalena, Dublin en Sevilla
Voor het onderzoek naar Magdalena ben ik in Dublin (Ierland) en Sevilla (Spanje) opzoek gegaan naar hun kijk op deze bijbelse figuur. In Dublin was er eigenlijk maar één antwoord op waar Maria Magdalena in de cultuur daar zit: The Magdalene Laundries. Deze instituten waren opgericht om ‘gevallen’ vrouwen op te vangen en op het rechte pad te zetten. Net zoals Jezus dit (vol genade) bij Magdalena gedaan had. Een mooi uitgangspunt, echter met dramatische afloop. Sommige gevallen vrouwen werden namelijk al in de Laundries 'geplaatst' omdat ze er 'te knap' uitzagen of zwanger waren zonder getrouwd te zijn. Ook prostituees werden er ondergebracht of kleine criminelen. Echter allemaal zonder proces, onder dwang en zonder uitzicht op vrijlating. Na geboorte van de babies in de Laundries werden de kinderen bij de moeder weggehaald en in sommige gevallen zelfs verkocht aan families in de VS. De vrouwen zelf werden aan het werk gezet, zonder loon. De grote schaal van deze praktijken is nog steeds niet volledig bekend. Pas in 1970 sloten de laatste Laundries en ex-Magdalenes zijn vaak nu nog opzoek naar hun geadopteerde kinderen, naar mede-gevangen of naar de ware aard van hun opsluiting. In Dublin bezocht ik het enige nog bestaande pand waar ooit een Magdalene Laundry in gevestigd was. Het lugubere pand is geheel verlaten en in slechte staat – zie hier een aantal foto’s. Bekijk ook eens de bijzondere documentaire over de Laundries op Youtube: http://www.youtube.com/watch?v=FtxOePGgXPs
In Sevilla trof ik een heel andere Magdalena aan. Daar zit de heilige veel meer in het dagelijkse leven verweeft. Zo zijn de meest populaire koekjes naar haar vernoemd (Magdalenas), is er een grote parkeerplaats naar haar vernoemd en is één van de meest populaire plekken om te trouwen de Iglesia de Santa Maria Magdalena. Toen ik de zoon van een vriendin vertelde dat ik deze kerk ging bezoeken vroeg hij me of dat dan een kerk is waar gratis koekjes te verkrijgen zijn. De Magdalena die ik in de kerk aantrof was er één van grote schoonheid, vooral haar gewaad; een kleurrijke schakering met inheemse bloemen en exotische vogels. Verder is de kerk barok, heel erg barok, met goud zover je kan kijken. Verder ontmoette ik een aantal mensen waar ik mee over Magdalena sprak. Hun beeld over haar verraste me. In Nederland staat ze toch vooral bekend om haar prostituee zijn. In Sevilla niet, totaal niet, dat wordt ze echt gezien als een belangrijke apostel, misschien wel de belangrijkste. Sommigen vinden het daarbij heel logisch dat zij wel de vrouw van Jezus geweest zal zijn. Trouwen in een Magdalenakerk is dan ook een heel logische keuze, daar waar ik als Nederlander toch wel mijn vraagtekens bij had.
Mijn bezoeken aan deze twee steden zette de toon van de latere expositie waarin het voornamelijk gaat over de verschillende ideeën die er in de wereld leven over Magdalena. Totaal van elkaar gescheiden personen lijken het te zijn, die in iedere cultuur weer een eigen invloed gehad heeft; van lekker koekje tot zeer dubieus heropvoedingsinstituut.
Magdalena en muziek
In de moderne muziek keert Maria Magdalena veel terug. Ik ben gaan kijken en vooral luisteren naar de manier waarop ze hierin neergezet wordt. Er viel me meteen één ding op: eigenlijk al de nummers die gaan over Maria Magdalena worden gezongen door mannen; mannen uit Nederland, Spanje, de VS, allemaal mannen. Op één na. Sandra. Zij heeft daarbij misschien ook wel het meest beroemde Magdalena nummer. Ze scoorde er in Nederland in 1985 een nummer één hit mee. De songtekst laat een heel duidelijke typering van Magdalena zien: de trouwe, kuise partner die onvoorwaardelijk liefde kan geven. Sandra kan dit niet zij is ‘a creature of the night’ en dus: ‘I’ll never be Maria Magdalena’. Hoe anders zingen al de mannen over Maria Magdalena. Van Dries Roelvink tot Bob Dylan, Frank Zappa, Elton John, The Pixies, Johnny Cash, dEUS; allemaal zetten zij eenzelfde typering neer. Maria Magdalena is in hun nummers een begeerlijke, exotische, wereldse vrouw bij wie ze aan haar voeten liggen. Veel zangers schakelen opeens over in het Spaans om haar exotische karakter te benadrukken (Roelvink en Dylan bijvoorbeeld). Ze is een hartenbreker, iemand waar je hondsdol verliefd op wordt, waarvoor je je oude leven achter je wilt laten. Een vrouw die je brengt in extase en die je hart ‘in vuur en vlam’ zet.
Beluister via onderstaande links voorbeelden van de muzieknummers:
Sandra - Maria Magdalena: http://www.youtube.com/watch?v=l1DIV8V_zwQ
Dries Roelvink - Maria Magdalena: http://www.youtube.com/watch?v=YYLHb9VTXWU
Bob Dylan - Romance in Durango: http://www.mojvideo.com/video-bob-dylan-romance-in-durango/f85a5d9e602d92c36841
Magdalena en de expositie
cover flyer
Maria Magdalena kent vele gedaantes. Twee maanden lang zocht ik naar de verschillende gezichten van deze onduidbare vrouw tijdens mijn Artist in Residence in MILK Studios. Ik verzamelde hierbij meer dan 500 voorbeelden uit de kunstgeschiedenis, uit de (pop)muziek, films, mode en uit het dagelijkse leven. Daarnaast reisde ik naar Sevilla (Spanje) en Dublin (Ierland) om de specifieke Magdalena-cultus te bestuderen.
Al de verzamelde informatie categoriseerde ik in 10 op zichzelf staande typologiën: De Goddelijke, De Onzedelijke, De Bezetene, De Treurende, De Exoot, De Devote Volgeling, De Echtgenote, De Bekeerling, De Verzorgende en De Berouwvolle.
Opvallend is dat de typologieën vaak specifiek voorkomen in bepaalde culturen of tijden. Zo is ‘De Berouwvolle’ beroemd en berucht in Ierland, maar is deze amper terug te vinden in de Franse cultuur. Daar is ‘De Goddelijke’ overal te vinden, hoewel deze in de rest van de wereld haast onvindbaar is. ‘De Onzedelijke’ is bijzonder bekend in Nederland, voornamelijk in de populaire cultuur. Maar ook in de actuele expositie van Marlene Dumas in het Stedelijk Museum Amsterdam zijn er vele Magdalena’s als prostituee te bewonderen.
De reden dat er zoveel verschillende ideeën bestaan over Maria Magdalena komt waarschijnlijk door de verwarring over haar naam in de Bijbel. Het is steeds niet helemaal duidelijk wanneer er over welke Maria gesproken wordt. De beeldvorming rondom haar figuur wordt hierdoor erg gevoelig voor het specifieke gedachtegoed in een bepaald land of tijdperk.
In de expositie zijn op 15 ramen de verschillende typologieën te zien met behulp van 196 Magdalena afbeeldingen. De beelden zijn ruim in het beeld gezet en om de beelden heen heb ik met stift gedachtes en dingen die mij opvallen geschreven. Daarnaast staan er ook een aantal feitjes, statistieken, data en originele bijbelcitaten bij. In het folie waar de beelden opstaan zitten ook een aantal gaten (ofwel ‘peepholes’) waar bezoekers doorheen kunnen kijken. Daar zijn, achter het glas, verschillende interpretaties van hedendaagse Magdalena-attributen te zien; de zalf die een moderne Magdalena zou gebruiken, kleding die ze zou dragen of een kamer waar ze zou wonen. Verder is er ook een geur te ruiken, gemixt door Jorg Hempenius, die de geur van Magdalena verbeeldt.